VAN DONKELAAR Aart Nicolaas

1908 - 1982

• Naam	VAN DONKELAAR Aart Nicolaas
  Geboren	25 mrt 1908	Den Haag
  Geslacht	Mannelijk
  Overleden	28 sep 1982	Woerden
  Aantekeningen	Het plaatselijk verzet in Woerden werd geleid door de huisarts Frans Schrijvers, de eigenaar van een kledingzaak Jo Pars en de architect Aart Nicolaas (Niek) van Donkelaar. Deze laatste, geboren op 25 maart 1908 in Den Haag, vestigde zich in 1939 in Woerden. Tijdens de mobilisatie wordt hij opgeroepen voor militaire dienst, waar hij als bouwkundige aanvankelijk in de rang als sergeant ingedeeld wordt bij de genie. Later, meer passend bij zijn kundigheden als bouwkundige, wordt hij in een civiele functie aangesteld met als feitelijke rang officier van speciale diensten. Na de inval van de Duitsers op 14 mei 1940, weigert Van Donkelaar te werken onder Duits gezag en komt daardoor in een moeilijk parket. Officieel nog in functie bij Defensie, kan hij niet ontslagen worden en als oplossing wordt hij als hoofdopzichter aangesteld bij de afbouw van het hospitaal Oog en Al in Utrecht. Van Donkelaar ziet dit niet als een militair object en heeft vrede met deze aanstelling. Echter, kort nadat hij betrokken is bij de afbouw van Oog en Al, wordt het hospitaal door de Duitse marine gevorderd en dit is reden voor Van Donkelaar om verdere dienst te weigeren. Het is tevens het moment waarop de link van Woerden met de Oranje Vrijbuiters ontstaat. Tijdens zijn werk voor Oog en Al, raakte Niek van Donkelaar bevriend met de eerste opzichter Klaas Postma. Beiden deelden hun afkeer van alles wat te maken had met het nationaal socialisme. Ze voerden lange gesprekken over de bezetting, met ook als onderwerp de oprichting van de Oranje Vrijbuiters, de verzetsgroep die zich aanvankelijk vooral bezig zou gaan houden met het vinden van onderduikadressen en het verbergen van onderduikers. Leider van de Utrechtse groep wordt Postma. Van Donkelaar, die een compagnonschap aanvaardt bij het Woerdense architectenbureau J.H.Bodegraven, geeft leiding aan de afdeling in Woerden en heeft als speciale taak het vinden van betrouwbare onderduikplaatsen. Tevens is hij de verbindingsschakel met Utrecht. Door de behoefte aan steeds meer onderduikadressen als gevolg van de Jodenvervolging en omdat steeds meer verzetsmensen opgepakt worden, sluit Niek van Donkelaar met de Woerdense melkslijter Jan van Elk, eigenaar van een pand aan de Rijnkade 88 in Woerden en ook lid van de Oranje Vrijbuiters, een overeenkomst om dit pand te gebruiken als schuilplaats voor joden en verzetsmensen. Door een Woerdense WA-man die de Duitsers tipt, wordt het pand op 26 augustus 1943 overvallen en arresteert de Grüne Polizei 23 onderduikers, voornamelijk joden. Het is het grootst menselijk drama dat zich tijdens de bezetting in Woerden heeft afgespeeld. Door verraad (zie boven) wordt tezelfdertijd ook een aantal leden van de Oranje Vrijbuitersgroep in Utrecht opgepakt. Onder hen Jan van Elk die via de gevangenis in Scheveningen en het concentratiekamp Vught geïnterneerd wordt in het beruchte concentratiekamp Dachau. Op 25 februari 1945 overlijdt hij daar aan de gevolgen van dysenterie en vlektyfus. Behalve Niek van Donkelaar en Jan van Elk, wordt in het boek ook als Oranje Vrijbuiter genoemd Wim van Dijl, een Haagse diplomaat, die tijdens de oorlog in Utrecht studeerde. Van Dijl werd op dezelfde dag gearresteerd als Jan van Elk, die hij daarna in het Oranjehotel in Scheveningen ontmoette en later in Dachau. Van Dijl schreef in eigen beheer het boek “Op zoek naar de zin”, waarin hij zijn oorlogservaringen verwoord. Uit hetgeen hij te boek heeft gesteld, blijkt onder meer dat de verzetsgroep Oranje Vrijbuiters een uitgebreid netwerk had. Reden voor de Stichting om graag bijzonderheden omtrent Wim van Dijl en zijn “Op zoek naar de zin” te willen weten. Mogelijk dat daardoor meer gegevens aan de geschiedenis van de Oranje Vrijbuiters toegevoegd kunnen worden. Reacties worden dan ook graag tegemoet gezien op het contactadres, pagina “Donateur/Contact”.
  Persoon-ID	I23989	totaal | donkelaar, alle van loons
  Laatst gewijzigd op	2 mei 2013

  
  

  Vader	VAN DONKELAAR Aart,   geb. 2 mei 1885, Leiden ,   ovl. 2 aug 1960, Utrecht
  Moeder	DE JONG Margretha Jantina,   geb. 27 jul 1885, Harlingen ,   ovl. 12 sep 1975, Laren
  Getrouwd	2 mei 1907	Amsterdam
  Gezins-ID	F9574	Gezinsblad

  
  

  Gezin 1	HEUVEL Antje Johanna,   geb. 9 nov 1908, Amersfoort ,   ovl. 14 aug 1969, Utrecht
  Getrouwd	5 sep 1935	Maartensdijk
  	ondertrouwadvertentie aanwezig dd 10-aug-1935
  Kinderen	> 1. VAN DONKELAAR W. > 2. VAN DONKELAAR R. > 3. VAN DONKELAAR F.
  Laatst gewijzigd op	20 feb 2012
  Gezins-ID	F10315	Gezinsblad

  
  

  Gezin 2	DE GROOT Tjaltje,   geb. 29 jan 1921, Smallingerland ,   ovl. 20 dec 2016, Woerden
  Getrouwd	18 jun 1971	Woerden
  Laatst gewijzigd op	22 dec 2016
  Gezins-ID	F10317	Gezinsblad

  
  

• Foto's

  Van Donkelaar, Aart Nicolaas verzetsgegevens